Kamer van Koophandel

KMO ontwikkeling: industrie en agricultuur in de Kigoma regio

 

Ontdek het groeiprogramma...

Programme Coach: 

Johan Hosselaer 

Experten:

Eugene Nicolaes

Bedrijfspartner:

PASS Tanzania Image result for icoon link

Bank of Africa Tanzania Image result for icoon link

Kigoma is één van de armste regio’s van Tanzania die bovendien zeer weinig aandacht krijgt van internationale donoren. De regio heeft evenwel heel wat potentieel voor economische ontwikkeling. De Belgische ontwikkelingssamenwerking focust dan ook prioritair op deze regio in de domeinen watervoorziening en duurzame landbouw. Exchange ontplooit sinds enkele jaren activiteiten in de regio om maximale synergie met de federale ontwikkelingssamenwerking te kunnen realiseren. Exchange richt haar interventies ter plaatse expliciet op ondersteuning van de private sector. Daartoe zette Exchange in 2015 een eerste samenwerking op met de Tanzanian Chamber of Commerce Industry and Agriculture in Kigoma (TCCIA).

TCCIA werd in 1988 op nationaal niveau opgericht met als doel het versterken van private sector ontwikkeling door het aanbieden van belangenbehartiging, informatie, dienstverlening en training. De overheid steunt de activiteiten van TCCIA beleidsmatig maar voorziet geen fondsen voor de werking van de verschillende kamers. De ledenbijdrage vormen de werkingsmiddelen voor TCCIA. Momenteel is TCCIA vertegenwoordigd in alle regio’s in 92 district centra. TCCIA Tanzania heeft meer dan 10 jaar ervaring in het opzetten en managen van Community Based Microfinance Groups (MFI’s).

In de regio Kigoma is TCCIA sinds 1997 actief en heeft ze meer dan 2000 leden (met diverse profielen, zowel familiale inkomsten genererende activiteiten als KMO's). Sinds 2005 zet TCCIA Kigoma MFI’s op als manier om zeer kleine ondernemers in de omgeving financiële diensten aan te bieden.

Een enabling environment voor een krachtig business klimaat, toegang tot financiële diensten en kredieten stimuleren

De financiële dienstverlening georganiseerd vanuit TCCIA, de zogenaamde MFI’s, zijn hoewel ze goed beheerd worden, te klein en gefragmenteerd om effectief te zijn en werkelijk bij te dragen aan het business klimaat in Kigoma. Exchange is reeds enkele jaren actief in het realiseren van ondernemerschapsprojecten in Kigoma en erkent dat een innovatieve aanpak noodzakelijk is om een werkelijk ‘enabling environment’ voor armoedereductie door ondernemerschap te creëren.

Exchange werkte daartoe reeds in 2015 met TCCIA Kigoma samen. Johan Hosselaer, een financieel expert, zette toen de eerste stappen om de dienstverlening van TCCIA verder te professionaliseren. De conclusies na deze eerste samenwerking waren dat TCCIA een sterke speler is op vlak van het verlenen van microkredieten maar dat het werkelijk verlenen van business development support aan de KMO's in de regio amper aan bod komt. Ook het faciliteren van de toegang tot betaalbare bankkredieten (grotere sommen dan voorzien binnen de MFI’s) voor deze groep, een essentieel onderdeel van een ‘enabling environment’ bleek een erg grote nood te zijn. In 2017 werd de samenwerking met TCCIA Kigoma verdiept en werd een groeiprogramma opgezet waarbij TCCIA in partnerschap met andere lokale service providers en lokale banken een structuur ontwikkelt waarbij leden van TCCIA toegang krijgen tot betaalbare bankkredieten gecombineerd met intensieve business development begeleiding.

Ontwikkeling van een structureel economisch partnerschap

Voor het realiseren van dit groeiprogramma en om de duurzaamheid en lokale inbedding ervan te garanderen werkt Exchange aan het opzetten van een structureel economisch partnerschap in de regio. Het aanbieden van financiële diensten en business support is een nieuwe activiteit voor TCCIA. Een samenwerking met reguliere dienstverleners op deze terreinen is dan ook aangewezen. Het groeiprogramma is in die zin zowel een programma gericht op de verdere professionalisering van de TCCIA als een proces gericht op het realiseren van een lokaal economisch partnerschap in Kigoma.

De kerndoelen in het uitgewerkte groeiprogramma zijn:

  • De dienstverlening van TCCIA professionaliseren
  • Bankdiensten toegankelijk maken voor KMO’s in Kigoma
  • Bankdiensten combineren met business support
  • Maximale samenwerking met lokale banken en business support initiatieven

De doelstelling om een ondernemersklimaat in Kigoma te versterken door toegankelijke bankdiensten en business support aan te bieden kan enkel gerealiseerd worden binnen dit brede partnerschap. Vanuit opportuniteiten voor elk van de partners wordt een kwalitatief aanbod opgebouwd dat tastbare resultaten oplevert voor de KMO's in Kigoma. De resultaten van dit groeiprogramma zullen dan ook op niveau van de KMO's gedetecteerd kunnen worden. Tegelijk zullen ook de partners hun doelstellingen verwezenlijken. TCCIA professionaliseert en breidt haar diensten uit. De business development partner krijgt toegang tot de leden van TCCIA, een grote groep KMO's in Kigoma. De Tanzaniaanse bankpartner krijgt de kans om spaar- en leenproducten aan te bieden aan een nieuwe klantengroep die sterk omkaderd wordt. Binnen dit partnerschap staat het samenbrengen van financiële en business support expertise centraal. Exchange faciliteert die expertisedeling. Na de feasibility study zijn kwaliteitsvolle reguliere dienstverleners geïdentificeerd die bereid zijn tot samenwerking. Daarbij komt dat de lokale inbedding essentieel is voor het welslagen van het partnerschap. Daarom opteert Exchange binnen dit groeiprogramma in de eerste plaats voor het inzetten van Zuid expertise. De rol van Exchange is zeer uitgesproken een rol als facilitator en projectcoördinator eerder dan een rol als leverancier van expertise. Hoewel Exchange die rol, indien noodzakelijk, steeds kan opnemen. Exchange voorziet uiteraard wel een gespecialiseerde programmacoach die kennis heeft van de bancaire wereld en met de nodige kennis van zaken de opzet van dit economische partnerschap begeleidt.

Step-by-step growth program

Dit groeiprogramma is gebaseerd op een uitgebreide feasibility study die meerdere maanden in beslag nam. Het vaststellen van de noden voor private sector development in Kigoma is één ding. Het ontwikkelen van haalbare initiatieven op maat van de lokale context is een andere. Er werd dan ook geopteerd om op een zeer pragmatische en stapsgewijze manier dit economisch partnerschap waar te maken.

Het onderzoek werd begin 2017 gestart. In februari 2017 en de maanden die volgden werd een uitgebreide assessment uitgevoerd waarbij de bedrijfsprofielen, financiële noden en management capaciteiten van de leden van TCCIA in kaart werden gebracht. Uit deze set werden uiteindelijke 50 bedrijven geselecteerd waarvoor een kredietanalyse werd opgemaakt ten aanzien van potentiële bankpartners. Deze oefening werd ter plaatste begeleid en de maanden die daarop volgden ook intensief vanop afstand opgevolgd door Johan Hosselaer, financieel expert Exchange. PASS, een partner die business development diensten aanbiedt, heeft op een professionele manier de bedrijfsaudits uitgevoerd.  Daarnaast werden gesprekken opgezet met lokale economische actoren om een sterk gedragen lokaal partnerschap te kunnen realiseren. De feasibility study betekende een eerste belangrijke stap in de professionalisering van TCCIA en vormde de basis voor het uitbouwen van een lokaal economisch partnerschap door een eerste succesvolle samenwerking tussen TCCIA en de diensten van PASS.

In november 2017 werd op basis van de resultaten van de feasibility study en onder begeleiding van Johan Hosselaer een intense gespreksronde opgezet met geïnteresseerde, potentiële bankpartners in Dar es Salaam. Vier bankpartners maakten kennis met het in opbouw zijnde economisch partnerschap in Kigoma (TPB, NMB, CRDB en Bank of Africa).

In november 2017 werd op basis van de resultaten van de feasibility study en onder begeleiding van Johan Hosselaer een intense gespreksronde opgezet met geïnteresseerde, potentiële bankpartners in Dar es Salaam. Vier bankpartners maakten kennis met het in opbouw zijnde economisch partnerschap in Kigoma (TPB, NMB, CRDB en Bank of Africa). In 2018 werden de gesprekken met bankpartners verder gezet. Die leidden tot een samenwerking met één van hen. In de zomer van 2018 werden ook de eerste trainingsinitiatieven in Kigoma opgezet. Zo kregen de betrokken SME's een 10 daagse training (2x5dagen) rond business en financieel management aangevuld met 1 week financiële training door een bankpartner. Een 60- tal SME's waren in dit intensieve trainingsprogramma betrokken. In november 2018 reizen Johan Hosselaer, de programma coach en financieel expert Eugène Nicolaes naar Kigoma om de samenwerking met de bankpartner en PASS te formaliseren en om in een eerste pilot investeringsdossiers van trainees te screenen en te begeleiden naar bankkrediet.