Project Type: Actueel

Kwithu Kitchen werd in 2013 opgericht in Mzuzu, de hoofdstad van de noordelijke regio van Malawi, door onderneemster Anna Msowoya en haar partner John Keys. Het bedrijf is ontstaan als een sociaal project dat voedzame maaltijden aanbiedt aan arme kinderen, maar groeide in de afgelopen 10 jaar uit tot een bedrijf in volle groei dat tomaten en honing verwerkt.

Kwithu Kitchen is de grootste producent van honing en een van de grotere verwerkers van tomaten in Malawi; hun producten zijn te vinden in de schappen van de warenhuisketens Shoprite en Chipiku. Tot voor kort verkochten dezelfde supermarkten alleen verwerkte tomatenproducten - ketchup, tomatenpuree en tomaten in blik - geïmporteerd uit Zuid-Afrika. Met de devaluatie van de Malawische munt is het veel voordeliger om lokale tomaten te verwerken.

Deze economische activiteit barst uit haar voegen: het team van 30 werknemers verkocht in 2023 gemiddeld 4 ton honing en tomaten per maand. Het groeipotentieel is groot, en een verkennende haalbaarheidsstudie toonde al snel aan dat Kwithu Kitchen een ideale kandidaat is om een groeiprogramma van Exchange te worden.

Vernieuwd businessplan en nieuwe fabriek

Onze bijdrage begint bij het vernieuwen van hun businessplan. Met het oog op hun strategie 24-26 stelde coach Marcel Christianen een businessplan model op, dat in de komende maanden door Kwithu Kitchen verfijnd zal worden. Op basis van het businessplan plant de coach samen met de ondernemers achter Kwithu Kitchen de juiste expertenmissies in - zowel op lange als korte termijn - om de groeiplannen te realiseren.

Er werden al enkele elementen vastgesteld waarvoor Exchange de nodige expertise kan leveren. Zo wil Kwithu Kitchen een nieuwe fabriekseenheid neerzetten op beter gelegen grond, waardoor het bedrijf op grotere schaal honing en tomaten kan verwerken. Met de groei van hun activiteiten kan ook een verdere productdiversificatie gepaard gaan. Ook kunnen verdere stappen gezet worden rond financiële planning en scholing van het centrale personeel. De afgelopen maanden hebben we onvermoeibaar met Kwithu Kitchen gecommuniceerd om een solide groeiprogramma uit te stippelen, dat in deze cyclus ongetwijfeld mooie resultaten zal opleveren.

Maddo Dairies is een zuivelverwerkingsfabriek met een dertigtal medewerkers, opgericht in 2003. Het wordt geprofileerd als sociale onderneming en is eigendom van het katholieke bisdom Masaka. Elke dag ontvangen ze 5.000 à 10.000 liter rauwe melk, die in hun fabriek verwerkt wordt tot gepasteuriseerde melk en yoghurt. De rauwe melk wordt opgehaald bij boerencoöperaties en het bedrijf heeft ook vijf ophaalcentra waar de melk verzameld wordt. De melk wordt verwerkt in een nieuw gebouwde fabriek die in gebruik is sinds december 2021. Het doel van Maddo Dairies? Zuivelproducten van hoge kwaliteit produceren, met oog voor een beter levensonderhoud van de lokale boeren.

Het melkbedrijf kwam bij Exchange terecht voor de nodige expertise om hun strategisch plan uit te voeren. Met dat plan willen ze de inkomsten uit verschillende melkproducten verhogen, door personeel op te leiden in productontwikkeling, machinesupervisie, verkoop en marketing. 

Concreet wil Maddo Dairies in de nabije toekomst hun melkproductie met 20% verhogen, hun omzet verhogen via betere marketing en branding en een diverser productaanbod uitwerken. Een eerste missie van vrijwilliger Jan Sysmans legde de focus op het opstellen van standaarden en procedures, het uitwerken van kwaliteitssystemen en het assisteren bij de opstart van apparatuur voor ijsroom en halfvolle melk.

Maddo Dairies heeft in de afgelopen jaren al grote stappen gezet en fundamenten gelegd voor haar verdere groei, die in de komende jaren ongetwijfeld verwezenlijkt zal worden.

Rabboni Group Limited werd opgericht in 2014 en is een transport-, distributie-, handels- en verwerkingsbedrijf van droge landbouwstoffen. Hun focus ligt op maïs en afgeleide producten, waarin ze de volledige toeleveringsketen van producent tot verbruiker verzorgen. Een formule die werkt, maar toe was aan opschaling: Rabboni wil zo snel mogelijk hun graanverwerking en -opslag verhogen van 4,000 naar 20,000 ton, een ambitieus doel dat zorgvuldige voorbereiding vereist.

Hoewel Rabboni al grote stappen zette in thuisland Oeganda, waren ze dus op zoek naar expertise omtrent de kwalitatieve en kwantitatieve groei van hun activiteiten. In 2022 was het zover en ging Exchange in zee met Rabboni om drie noden aan te pakken: branding, marketing en kwaliteitscontrole. Na een haalbaarheidsstudie in februari 2022 werd duidelijk dat branding en marketing geen hoofdfocus waren en verschoof de nood van Rabboni naar twee elementen: de herziening van operationele praktijken, bedrijfscultuur en kwaliteitscontrole, met als doel het halen van een ISO 9001 & 22000 certificering (kwaliteit), en het bouwen van een nieuwe procesfabriek, inclusief silo’s die de verhoogde graanproductie kunnen opvangen (kwantiteit).

Kwaliteitscontrole

Om de kwaliteitscontrole (QA) binnen Rabboni op punt te krijgen, volgden een aantal medewerkers van het graanbedrijf trainingen rond kwaliteit en certificering. Op basis van de training werden structurele veranderingen in het bedrijf doorgevoerd: niet alleen werden de processen geoptimaliseerd, Rabboni heeft zelfs besloten om hun faciliteiten van de grond af weer op te bouwen, volledig conform de professionele kwaliteitsnormen.

Die kwaliteitsnormen zijn essentieel voor de opschaling van hun productie. De natuurlijke gifstof Aflatoxine is veelvoorkomend en zeer gevaarlijk voor graanproductie; als het graan slecht behandeld wordt, kan dat leiden tot besmette producten en kankerverwekkende stoffen. Deze kwaliteitscontrole begint natuurlijk bij de boer zelf, maar het is essentieel dat Rabboni zelf een installatie heeft om de graanstalen te controleren; daarom bouwde het bedrijf een eigen laboratorium, dat mede dankzij de kwaliteitstrainingen up to date is met hedendaagse kwaliteitsnormen.

Fabrieksuitbreiding

Met behulp van coach Wim de Deken werd contact gelegd met het Belgische Meyland, dat 4 silo’s kan leveren volgens de specificaties van Rabboni. Een commercieel voorstel werd gemaakt, maar de investering was vooralsnog te duur voor het graanverwerkingsbedrijf. Op uitnodiging van Meyland en ondersteund door Exchange kwam CEO Daniel Joloba daarom een week lang naar België om kennis te maken met een aantal investeerders en om de Bulk Solids Expo in Antwerpen te bezoeken. 

Het doel van het bezoek? Alternatieve financiering vinden voor de installatie van de silo’s en investeerders, zowel op het niveau van hardware als van sales, overtuigen om in Rabboni te investeren. Traditionele financiering in Oeganda is haalbaar, maar zou een proces van minstens 25 jaar zijn; tijd die Rabboni niet heeft als ze hun productie dermate willen opschalen. De lokale graanboeren moeten cash betaald worden en graan kan niet meteen verkocht worden; Rabboni heeft dus genoeg fondsen nodig om graan aan te kopen en het lang genoeg op te slaan - zonder het te laten degenereren - vooraleer er winst gemaakt kan worden.

Een ambitieus doel dus, maar niet onhaalbaar. Met de juiste financiering kan Rabboni de nodige technologie installeren om hun productie aan sneltempo op te schalen. Een win-win situatie: niet alleen is Rabboni minder afhankelijk van derde partijen en zijn ze in staat om zelf een grote speler te worden binnen Oeganda, ook zal het gezinsinkomen van de lokale boeren stijgen. Combineer dit met de uitwisseling van expertise, trainingen en financiering vanuit Europa, en je hebt het perfecte voorbeeld van een duurzame Noord-Zuid samenwerking.

De Vlaamse ontwikkelingssamenwerking steunt met haar programma SEED de verbetering van de landbouw in het noordelijke deel van Malawi. Als Exchange hebben we een uitstekende band met Vlaanderen en zoeken we hoe we – complementair aan wat Vlaanderen doet – een aantal projecten nog kunnen versterken. Wat die complementariteit hier inhoudt? Vlaanderen steunt die initiatieven financieel, Exchange helpt via overdracht van expertise en kennis KMO’s een stap vooruit. Twee voorbeelden hoe dit concreet in zijn werk gaat:

Frankie Washoni is CEO van Hortinet, een bedrijf dat de teloorgang van de Malawische bananenkweek wil stoppen. Malawi was exporteur van bananen tot de ‘Banana bunchy top disease’ (het bananenbosvirus) tot 80% van de bananenproductie in Malawi vernietigde. Frankie zocht steun om hier iets aan te doen en vond zijn antwoorden vooral via Google: hij stampte prompt het eerste commerciële lab in Malawi uit de grond, dat via weefselcultuur virusvrije bananen produceerde. Dat was een half jaar lang erg succesvol; duizenden virusvrije bananenplanten vonden hun weg naar maar liefst 600 boeren. De productie kwam weer op gang, mede dankzij de financiële steun die Frankie hiervoor kreeg van Vlaanderen.

Maar plots stokte alles; het laboratorium zelf bleef namelijk niet virusvrij. Exchange coach Jan Aertsen bezocht het bedrijf in maart 2022 en ging samen met Frankie op zoek naar oplossingen. Hij contacteerde professor Ronny Swinnen, een man met unieke expertise op dit vlak. Prof. Swinnen bracht ons in contact met de door hem opgeleide Delphine Amah, werkzaam in het International Institute for Tropical Agriculture – IITA - in Nigeria. Exchange nodigde Amah uit om haar kennis te komen delen met Hortinet, en dat is exact wat ze deed. Tijdens haar bezoek in augustus 2022 kon het Hortinet lab terug opstarten en werden afspraken gemaakt om de Malawische staff extra training te geven in Nigeria. Vandaag staan er meer dan 2.000 boeren op de wachtlijst, klaar om de bananenproductie in Malawi weer op peil te brengen en de import uit Tanzania en Mozambique – die sinds het ineenstorten van de lokale productie instaat voor meer dan 90% van de Malawische bananenconsumptie – te stoppen.

Ziweto is een collectief van een tiental veeartsen dat over het hele territorium van Malawi diergeneeskundige medicijnen verspreidt, mede dankzij financiële steun uit Vlaanderen. Maar Ziweto ziet nog een andere kans om een sprong voorwaarts te maken met veeteelt in Malawi: het collectief wil met lokale grondstoffen veevoeders maken en verdelen, zodat veetelers niet afhankelijk blijven van dure, ingevoerde veevoeders.

Na een bezoek van Exchange coach Guy Callebaut aan Ziweto eerder dit jaar kon Exchange enkele experten van AVEVE warm maken om hier hun schouders onder te steken: Marcel Christianen, tot zijn pensioen commercieel directeur voor veevoeders bij AVEVE, en zijn vriend Dirk Bogaerts, die bij AVEVE als nutritional manager de eindverantwoordelijke is voor de samenstelling van verschillende voedingsformules.

Een effectief mengsel

Eind juli dit jaar bracht ook Marcel Christianen een bezoek aan Ziweto. Hij hield zijn tussenkomst erg gefocust, meer bepaald op de productie van voeders voor leghennen, braadkippen en vleesvarkens. Dit bezoek was over de hele lijn een groot succes. Om het even te illustreren:

•       Er was al een industriële molen bij Ziweto, die nog niet functioneerde. Samen met de technici van Ziweto kon de molen in gebruik genomen worden;
•       Met online back-up van Dirk Bogaerts werd een gamma van 24 voeders gecreëerd en werden drie formules effectief geproduceerd;
•       Een valies vol met stalen van de geproduceerde veevoeders en lokale grondstoffen werd meegenomen voor analyse in het lab van AVEVE in België. Ziweto heeft zelf al een aantal toestellen om die analyse te doen: door de resultaten in België te vergelijken met die in Malawi kan de nauwkeurigheid van de meettoestellen van Ziweto worden nagegaan;
•       Voorbereidingen zijn getroffen voor een opleiding van twee centrale medewerkers in België later dit jaar;

Of hoe Exchange op twee vlakken een rol speelt om zaken succesvol te mengen: aan de ene kant mengen we Vlaamse financiering met expertise van AVEVE en met het enthousiasme en de deskundigheid van de veeartsen van Ziweto, terwijl aan de andere kant lokaal geproduceerde sojabonen, maïs en de restproducten van de lokale voedingsindustrie (zonnebloemzaadschilfers en zemelen van rijst en maïs) in hoogwaardige veevoeders worden samengebracht.

Overduidelijk een win-win situatie: een verdienmodel voor Ziweto, met als eindproduct betaalbare en kwaliteitsvolle veevoeders voor veel Malawinese veetelers.